Mare Digitale

5 mei bevrijdingsdag, Dag van de Vrijheid. Een viering voor het grote goed van vrijheid. Stilstaan bij het belang en de betekenis van vrijheid. 3 mei Internationale Dag van de Persvrijheid. Ik wil die twee combineren. Het een staat in verbinding met het ander, het ander met het een.

Artikel 7 in onze grondwet is duidelijk over de persvrijheid: “Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.” en “Voor het openbaren van gedachten of gevoelens door andere dan in de voorgaande leden genoemde middelen heeft niemand voorafgaand verlof nodig wegens de inhoud daarvan, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.” Het geldt niet alleen voor de drukpers, maar ook voor radio, televisie, websites en blogs. Eenieder blijft verantwoordelijk voor het gepubliceerde, maar kan alleen achteraf worden aangeklaagd voor smaad, laster, discriminatie of het aanzetten tot haat.

Helaas is de persvrijheid niet over de hele wereld goed geregeld en worden er nog dagelijks journalisten en bloggers opgepakt en gevangen gezet voor hetgeen zij gepubliceerd hebben. Één op de zeven mensen leeft in een land met vrije pers, terwijl persvrijheid een van de randvoorwaarden voor een democratie is. Een essentieel onderdeel. Bij de viering van vrijheid sta ik dan ook stil bij persvrijheid.

Vrijheid in de wereld in 2015

Voor de vrijheid van de wereld staat het er in 2015 minder goed voor dan voorgaande jaren. Volgens Freedom House leiden steeds agressievere tactieken van autoritaire regimes en een stijging in terroristische aanvallen tot een verontrustende afname in wereldwijde vrijheid. De invasie van Rusland in de Krim; het verval van de democratie in Egypte onder president el-Sisi; de campagne tegen de pers van de Turkse president Erdogan; en verdere centralisatie van autoriteit in China zijn volgens de onafhankelijke organisatie bewijzen voor een toenemende minachting voor democratische standaarden.

Nederlandse pers is vrij; Syrische niet

In het rapport Freedom of the Press 2015 laat de organisatie zien dat er in 2015 slechts 63 van de 199 landen persvrijheid is. 71 zijn gedeeltelijk vrij; 65 niet. Ten opzichte van 2010 is dat een daling in de persvrijheid. In Noorwegen, Zweden, België, Finland en Nederland is de persvrijheid het grootst. In de categorie ‘ergste van de ergste’, de onderste 10 landen, staan Wit-Rusland, de Krim, Cuba, Equatoriaal-Guinea, Eritrea, Syrië, Iran, Noord-Korea, Turkmenistan en Uzbekistan. Onafhankelijke media bestaan in deze landen niet of zijn nauwelijks in staat om verslag te doen, laat Freedom House weten.

Ook de Reporters Without Borders World Press Freedom Index laat geen rooskleurig beeld zien. De interactieve kaart geeft Nederland een vierde plek; daarmee vormt het met Finland, Noorwegen en Denemarken de top van landen in deze index (wit in de kaart links). Syrië, Turkmenistan, Noord-Korea en Eritrea staan onderaan (zwart in de kaart). In 2014 was Syrië het gevaarlijkste land voor journalisten; 15 journalisten werden vermoord. IS schuwt geen middelen om elke journalist die ze als vijand beschouwen, te vermoorden. Reporters Without Borders beschouwt ook president Assad als een tegenstander van persvrijheid.